Sanat Fotoğraflarında Konu ve Tema

[cbaytan]

Günümüzde teknolojinin gelişmesiyle fotoğraf sanatında teknik problemler giderek azalmakta, tahminen 5-10 yıl içinde lise çağındaki çocukların bile tarihte ancak profesyonel fotoğraf sanatçılarının desteklerle ulaşabildiği fotoğraf çekme olanlarına ve tekniğine ulaşabilmeleri artık bence bir hayal olarak görülmemelidir. Bu yüzden genç fotoğraf sanatçılarına naçizane tavsiyem, eğer fotoğraf sanatını ciddiye alıyorlarsa ve fotoğraf sanatçısı olmak istiyorlarsa ve özellikle kendilerini diğer fotoğrafçılardan ayırt etmek istiyorlarsa, hata ve hatta işin en uç noktası kendi adlarını ölümsüz yapmak istiyorlarsa  sanat konusuna eğilmelerini, sanatı öğrenmelerini, kompozisyon, görsel sanatlarda sanat teknikleri ve estetik felsefesi konusunda kendilerini mümkün olduğunda eğitmelerini tavsiye ediyorum.  Ama bubun için gerekli vakti veya hevesi olmayıp "ne sanatı arkadaş fotoğraf benim için sadece bir hobiden ileri gitmez, zaten fotoğraf ekipmanıyla oynamakda hoşuma gidiyor" , ben sadece takvim ve kartpostal fotoğrafı çekerim  bu bana yeter diyorlarsa oda kendi yaşam tarzlarında bir tercihleri olur, tercihe de elbette saygı duyulması gerekir.

Şimdi her sanat eserinde konu ve tema ne demektir ona bakalım. Her sanat fotoğrafında da  (Burada sanat güzel sanatlar anlamında kullanılmaktadır), sanatçının topluma verdiği bir mesaj bulunmalıdır, bu mesajın altyapısına  ise Tema adı verilir.

Konu  ne demektir: Fotoğrafta direkt olarak görülen sahnedeki elemanlardır. Yani aslında Tema'ya "konunun konusu" tanımı vermek çokta yanlış olmaz. Sanatçının mesajı bu Tema da gizlidir.

Tema ise sanat fotoğrafında (ve tüm güzel sanat dallarında) sanatçının seyircisi veya dinleyicisine vermek istediği mesajın özünü/alt yapısını oluşturur. Eğer tema şimdiye kadar verilmemiş bir mesajdan oluşuyorsa o orijinal-çağdaş bir mesajdır, sanat eserinin mesajı daha öncede verimiş olabilir bunda bir problem yoktur, yani sanatçı aynı temayı değişik bir konuyla yorumlamış olabilir. Böyle eserlerde sanat eseridir. Tarihte bir çok sanatçı hatta bazan inanamayacağınız kadar ünlü kişilerden oluşan sanatçılar, daha önce verilmiş tematik mesajları yeniden yorumlayabilmişlerdir.

Şimdi konu ve tema'ya basit bir örnek olarak, sanat fotoğrafı olduğu herkes tarafında kabul edilmiş Ansel Adams'ın Ağaç kökü (Tree Stump) adlı eserine bakalım. Burada konu nedir. Konu görüldüğü gibi bir ormanda kendiliğinden yaşlılıktan devrilmiş bir çam ağacı kökü ve bunun üstünde yeşermiş yeni çam filizleri ve arka planda görülen ağaçlardır.

Peki bu fotoğrafta Tema nedir? Tema bu eserde çok basittir, soyut görsel sanatlar gibi her (eğitimli) izleyicinin kendi temasını oluşturması beklenmemektedir, Tema burada seyircinin çok da aşırı fazla şahsi bir yorum yapmasına gerek bırakmadan şudur: "Eski hayatların üzerinde yeni hayatların yeşereceği ve bu yeni hayatların, hayatın zorluklarıyşa karşılaşacakları'dır". Nereden çıkarıyoruz bu zorlukları, bunlar arkada duran dostmu düşmanmı kardeşmi olduğu belli olmayan diğer ağaçlar ve gizemli bir görünüm veren, belkide hayat kaynağı güneşi bazanda engelleyen sisli bir havanın olmasından anlıyoruz. Diğer ağaçların yeni yetişen (altın oranda en önemli yerde duran çam filizi(ler))'nin yetişmesine güneşi engelleyerek engel olabileceği tehlikesi mevcuttur. Yani burada Ansel Adams, normal hayatın devri-daimini bir ağaç kökü fotoğrafıyla bize özetlemiştir. Tema kısaca budur.

Eğer sorularınız olursa bunları örneklerle'de açıklamaya çalışacağım, Umarım tartışma seviyemiz soyut sanatların ve soyut fotoğrafın anlaşılma seviyesine kadar ulaşır.

Sevgili Pentax'çı arkadaşlarıma daima başarılı tematik fotoğraflar çekmeleri dileğimle.

[Tonguç]

merhaba hocam başarılı bi açıklama olmuş, benim gibiler için çok yararlı konu.
benim bi kaç sorum olacak;
1. si, estetik bakış açısını kazanmak ve geliştirmek için ne yapılmalı? fotoğraf mı izlemeli, hayal gücünü geliştirmek için bol bol kitap mı okunmalı?
2. si, temayı öne çıkarmak için ne yapmalı? verdiğiniz örnekteki fotoğraf benim gibi yeni başlayan birisi için oldukça profesyonal ve sizin açıklamanızı okumasam açıkçası temayı anlayamıyordum.. kendimi nasıl geliştirebilirim?
çok teşekkürler.

[cbaytan]

Tonguç bey facebookta fotoğraflarınıza baktım özellikle S/B olanlar çok başarılı tebrik ederim

1. si, estetik bakış açısını kazanmak ve geliştirmek için ne yapılmalı? fotoğraf mı izlemeli, hayal gücünü geliştirmek için bol bol kitap mı okunmalı?

Tabii sanatçının kültürlü olması gerekir, hayata dair bir bakış açısı olmalı (para kazanıp, çocuk yapıp sonra zengin olarak ölmekten başka)  ve özellikle görsel sanatlardada bir vizyonunun olabilmesi için gerekli alt yapıdır bu.

Dehaların yaptıkları sanata dair ailelerden gelmeleri bir tesadüf değildir. Mesela Mozart'ın daha doğmadan ana karnında bol bol müzik dinlemesi gibi, demekki kendimizi bol miktarda sanat eserine maruz bırakmamız da gereklidir. Internet sayesinde günümüzde bu çok kolaylaşmıştır, mesela altta verdiğim örnekte en eskilerdende olsa ilk fotoğraf sanatçılarını görmek mümkündür, bu sanat eserlerinin görülebilmesinde Internet olanaklarının sayısı sınırsız gibidir ve sayısıda gittikçe artmaktadır,

http://masters-of-photography.com/

Ayrıca fotoğraf resim sanatının değişik bir tekniği olduğuna göre sadece fotoğraf değil ressamların eserlerinede bakmamız bize daha büyük eğitim sağlayacaktır.

Ayrıca fotoğraf derneklerinde verilen sanat ve kompozisyon eğitimleri son derece rudimenter'dir, bunların yerine resim hocalarından alacağınız ama fotoğraf amacınıza yönelik sanat ve kompozisyon eğitimi sanatsal eğitiminizi tamamlayacağınız son aşama olacaktır ama bu aşama biraz uzun sürer, mesela ben resim hocalarından 60 saatten uzun halende devam eden bir görsel sanat eğitimi almaktayım. Fotoğraf çeken resim hocaları sizi  kolay anlayabileceği için onlardan sanat eğitimi almak sizin için ideal bir eğitim oluşturacaktır.

Ayrıca bu eğitimi aldıktan sonrada aldığınız bu eğitimi fotoğraf sanatı için modifiye edebilmek yeteneğine sahip olmalısınız, bizim ressamlardan farkımız vardır, teknikte bazı yönlerde onlardan çok ilerideyiz, kompozisyonda ise onlara oranla  sınırlamalarımız var, onlar gibi tamamen önceden kafada planlanmış bir görüntüyü aktarmada sınırlamız gibi... veya resim kompozisyonu fotoğraf kompozisyonundan çok daha basittir. Örnekleri gibi. Kompozisyon ve yapı  için size ilk olarak Adnan Turaninin Resimde Geometri kitabını tavsiye ederim.

Fotoğraf okumayı ise mutlaka öğrenmelisiniz, benim dernekte bu konudaki giriş seminerim aslında anlatmadan internetten anlaşılacak gibi değil ve Power Pointten .html'ye çeviriken kopmalar oldu ama, eksik bir örnek olarak okuyabilirsiniz. Fotoğraf okumaları konusunda Türkçe kitaplarda mevcut bildiğim kadarıyla, onlardan yararlanabilirsiniz...

http://www.baytan.org/prak/fotoku.html

2. si, temayı öne çıkarmak için ne yapmalı? verdiğiniz örnekteki fotoğraf benim gibi yeni başlayan birisi için oldukça profesyonal ve sizin açıklamanızı okumasam açıkçası temayı anlayamıyordum.. kendimi nasıl geliştirebilirim?

Çok güzel bir soru sordunuz, ama cevabı çok basit,  eğer bir tema katabilmişseniz eserinize bu sizin derdiniz değil, temanın konuyu boğması veya aşırı vurgulanmış bir konunun temayı gizlemesi sizin fotoğrafik görüşünüzdür, beyninizin içinden zaten öyle (yanlış ama dengesiz diyelim mesela) çıkmaktadır mesaj eserlerinizde. Bence temayı öne çıkarmak için kompozisyonunuzu doğru yapmaktan başka yapabileceğiniz başka hiçbirşey yoktur ve gereksizdirde.

Ama tabii kompozisyon deyince basit anlamda şekillerin dizilmesi anlamında söylemiyorum bunun içine mesela, şekil dengesi, leke, doğru yığma, renk dengesi ve izleyicinin eserde objeleri takip etme yolunu doğru olarak yapmanız gerekir, ama bunlar sizin beyninizin bir ürünü olacağı için, konu ve temanın birbirlerini saklamaları önemli değildir. Benim bu konudaki şahsi fikrim fotoğrafın mutlaka, basit 3-5 çizgi 3-5 yuvarlak veya kütle (ama dengeli) den oluşan  resim eserleri gibi birkaç saniyede mutlaka anlaşılması gereken eserler olması gerekmez. Ama hocalarımla bu konuda henüz anlaşamıyoruz onu söyleyeyim.

Ayrıca Ankarada olduğunuz için şanslısınız, ODTÜ'de AFSAD'ında zaman zaman sanat eğitimi  seminerleri için çağırdığı resim ve grafik sanatlardan yerli ve yabancı hocalar var bildiğim kadarıyla, isterseniz hocalarıma sorup onlardan  Ankaradaki sanat eğitimini verebilecek hoca isimlerini alabilirim, sizde onlara bana sorduğunuz sorunlar için başvurabilir, belki direkt öğretmeleri için değilde bu konuda size rehberlik yapma isteğinizi  onlardan çekinmeden isteyebilirsiniz. memnun olurlar. Hatta bu eğitimler için bireyselliğin ötesine geçip bu konuda hevesli arkadaşlarla bir topluluk oluşturmanız sizler için çok daha iyi olur.

[Tonguç]

çok teşekkür ederim verdiğiniz linkleri inceleyeceğim,
ilgiliniz için ayrıca teşekkürler ancak benim vaktim yok dersaneydi okuldu derken kafamı kaşıyacak zaman bulamıyorum, ancak kitaplarla ve makalelerle kendimi geliştirebilirim üniversiteye kadar...

[cbaytan]

ilgiliniz için ayrıca teşekkürler ancak benim vaktim yok dersaneydi okuldu derken kafamı kaşıyacak zaman bulamıyorum,

Bu önemli değil, mühim olan artık bunları yapmak için hatta belkide farkına varmak için benim yaşıma kadar beklemeniz gerekmiyor artık, İnternetin faydaları bunlar. Üzülmemiz gereken kişiler benim yaşımı bile geçip bunların hala farkında olamayan, hatta İnternete girdikleri halde arama yapıp okuyamayan, ama fotoğrafta neden hala bir yere gelemediklerinide anlayamayan ve hiç anlamayacak olan fotoğrafçılar. Teşekkür etmemiz gereken asıl kişiler ise internetin mucitleri ve forumlar gibi çeşitli site emektarları.